- macto
- macto, āvi, ātum, 1 (old form of perf. subj. mactassint, Enn., Afran., and Pompon. ap. Non. 342, 12 sq.), v. freq. a. [macto, kindr. to Sanscr. makh, mah; intens. māmahyata, to slaughter, sacrifice; maha, victim; the ct in macto like vectum from veho; hence],I.Within the religious sphere, to offer, sacrifice, immolate any thing in honor of the gods:II.
ferctum Jovi moveto et mactato sic,
Cato, R. R. 134, 2; so id. ib. § 4: pultem dis mactat, Varr. ap. Non. 341, 28:nigras pecudes,
Lucr. 3, 52:lectas de more bidentes Cereri,
Verg. A. 4, 57; Varr. ap. Non. 114, 27:mactatus vitulus concidit propter aras,
Lucr. 2, 353:manibus divis mactata,
id. 6, 759:mactata veniet lenior hostia,
Hor. C. 1, 19, 16:mactata Polyxena,
Ov. M. 13, 448:trecenti ex dediticiis hostiarum more mactati,
Suet. Aug. 15:vite caper morsa Bacchi mactandus ad aras,
Ov. M. 15, 114:suovetaurilia mactanda, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.: se Orco,
Liv. 9, 40:hostium legiones Telluri ac diis Manibus mactandas dabo,
id. 10, 28; cf.:ruptores pacis ultioni et gloriae,
Tac. A. 2, 13.—Beyond the relig. sphere.A.To present, reward, honor with any thing good or bad: Livius inde redit magno mactatu' triumpho, Enn. ap. Serv. Verg. A. 9, 641 (Ann. v. 302 Vahl.):B.eos ferunt laudibus et mactant honoribus,
heap honors on, extol, Cic. Rep. 1, 43, 67 (also ap. Non. 342, 5); id. Vatin. 6, 14; id. Div. 1, 11, 18.—Far more freq. in a bad sense, to afflict, trouble, punish with any thing: illum di deaeque magno mactassint malo, Enn. ap. Non. 342, 15 (Trag. v. 377 Vahl.); Afran. ib. 16; Cic. Vatin. 15, 36; cf. without abl., Pompon. ib. 12:C.dotatae mactant et malo et damno viros,
Plaut. Aul. 3, 5, 61; cf.:mactare malo adficere significat,
Non. 342, 8:aliquem infortunio,
Plaut. Poen. 3, 1, 14: faxo tali eum mactatum, atque hic est, infortunio, * Ter. Phorm. 5, 9, 39:hostes patriae aeternis suppliciis vivos mortuosque mactabis,
pursue, punish, Cic. Cat. 1, 13, 33; cf.:divisores omnium tribuum domi ipse suae crudelissima morte mactaret,
id. Harusp. Resp. 20, 42:aliquem summo supplicio,
id. ib. 1, 11, 27:aliquem morte,
id. Rep. 2, 35, 60:mactantur comminus uno exitio,
Sil. 17, 500.—To kill, slaughter, put to death:D.hic mactat Ladona, Pheretaque Demodocumque,
Verg. A. 10, 413:illigatas mollibus damas plagis,
Mart. 1, 50, 24: haec dextra Lernam taetra mactata excetra Pacavit, Cic. poët. Tusc. 2, 9, 22.—To magnify; trop, to extol, glorify, honor; esp. to glorify [p. 1094] honor a deity with sacrifices, to worship:E.Liberum patrem fanorum consecratione mactatis,
Arn. 1, 24:puerorum extis deos manes mactare,
Cic. Vatin. 6, 14.—Poet., to give splendor to a festival: lacte Latinas, Cic. poët. Div. 1, 11, 18.—F.Aliquem or aliquid, to overthrow, ruin, destroy, Cic. Fl. 22, 52:quorum ego furori nisi cessissem, in Catilinae busto vobis ducibus mactatus essem,
should have been sacrificed, id. ib. 7, 16:perfidos et ruptores pacis ultioni et gloriae mactandos,
to offer up, immolate, Tac. A. 2, 13:cum videant jus civitatis illo supplicio esse mactatum,
Cic. Verr. 2, 4, 11, § 26: aut naves uram, aut castra mactabo, to destroy, Att. ap. Non. 341, 18.—Hence, mactus, a, um, Part., sync. for mactatus:boves mactae,
Lucr. 5, 1339 (better referred to maco, q. v.).
Lewis & Short Latin Dictionary, 1879. - Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten. Charlton T. Lewis, Ph.D. and Charles Short. 2011.